Tinnitus başınızın içinden veya tek veya çift kulağınızdan gelen bir ses duyma eylemidir. Çoğu zaman bir zil, fısıltı ve vızıltı şeklinde bir gürültüdür. Bu sizin işitme sisteminizin genellikle ufak bir problemidir. Yaşlanma ile ve yüksek sese maruz kalanlarda olabilir. Bu bir hastalık değil bir semptomdur.
Tinnitus bazen çok sıkıntı verici olabilmesine rağmen tehlikeli değildir ve yaşam kalitesini etkilememelidir. Tinnitusunuzdan tamamı ile kurtulamasanız da kısmen tinnitusun üstünüzdeki etkilerini azaltarak verdiği rahatsızlıktan kurtulabilirsiniz. Çoğu kişi tinnitus ile başa çıkmayı öğrenip kendini rahatlatabilir. Bu aylar süren bir süreç içinde olabilir—hayal kırıklığına uğramayın.
İşitme Sisteminiz
Dışarıdan duyulan sesler havada dalgalar halinde ilerler ve iç kulağınız (kohlea) tarafından küçük elektrik akımları halinde sinir uyaranlarına çevrilir. Bu sinyaller işitme sinirinizi kat ederek beynin sapınıza gelir. Beyniniz önemli olanları ayıklar. Önemsiz sesleri dikkate almaz, aynı şeyi beyin sizin içeriden gelen tinnitusunuz içinde yapabilir.
Karışık bir konuşma gürültüsü ortamında özel sesleri ayırt edebiliriz. Mesela pek çoğumuz gürültülü konuşulan bir ortamda isimlerinin sesini duyabilir ve orkestra içinde çalan tek bir müzik aletinin sesini duyabilir. Maalesef pek çoğu tinnitusları olunca aynı şekilde bu istenilmeyen alışılmadık sese odaklanırlar.
SEÇİCİLİK VE DİKKAT
Sizin işitme sisteminizin seçici olma gibi bir özelliği vardır. Tinnitus gibi değişik ve endişelendirici sesleri dikkate alma bizim işitme sistemimizin içinde bir mekanizmadır. Yaşlandıkça dış ortamdaki sesleri duyma kabiliyeti azalır böylece içten gelen tinnitus gibi sesleri duyma kabiliyeti çoğalır. Yüksek sese uzun süre maruz kalma mesela silah atımı, iş yeri gürültüsü veya yüksek sesli müzik dinleme bu zamanla olan işitme kaybına eklenir ve tinnitus daha dikkat çeker hale getirir.
ALIŞMA
Yeni bir saat aldığınızı düşünün. Önceleri onun tiktaklarını ister istemez duyarsınız ama bir süre sonra alışır ve farkına varmazsınız. Sizin saatinizin sesini ilk duyanlar ne kadar çok gürültü yapıyor diye söylerler. Ama siz buna alışkın olduğunuz için farkında değilsinizdir. Çünkü beyniniz artık bu anlamsız, sabit ve tehlikesiz sesi monitörize etmemektedir. Bu tabi bir eylemdir ve beyin zararsız bilgiyi daha fazla yüklenmemek için kayıt etmemektedir. Aynı durum tinnitusda olur.
Tinnitus zamanla hafifler. Zaman geçtikçe alışma başlar. Siz bu alışma işlemini hızlandırabilirsiniz ve yan tesirlerini hafifletebilirsiniz.
Anksiete, Gerilim ve Gevşeme
Tinnitusdan endişe duyup gerilmek olağan bir durumdur. Gevşemeyi öğrenmek iyileşme işlemlerinden biridir. Tinnitus genellikle bir kısır döngü şeklinde endişe, gerilim ve tinnitus artışı yapar. Şekil 2-1 kısır döngünün nasıl oluştuğunu gösterir. Ama isterseniz bu daireyi kırabilirsiniz! Eğer kararsız olaylar zinciri geri döner. 1. basamak olarak öncelikle bu notları okuyarak tinnitusun dinlenmenin bu fasit daireyi nasıl etkilediğini anlamaktır. Tinnitusunuzu kayıt edip üzülmek durumu kötüleştirecektir.
GEVŞEME ALIŞTIRMALARI
Vücudunuzdaki gerilimi azaltmak için vücut gevşetici egzersizleri yapmak yararlı olur.
Aşağıda bazı basit gevşeme teknikleri verilmiştir.
- Rahat bir duruşa geç, yavaş yavaş nefes al önce kendini sık. Gerilimi önce ellerinde ve el bileklerinde hisset. Şimdi nefes ver ellerini gevşet ve farkı hisset. Sıkma işlemini vücudunun diğer yerlerinde de hissedebilirsin el, kol, bacak, ayak, sırt, ense, yüz, çene gibi.
- Derin ve yavaş nefes al. Nefesini bir an tut, gevşe, nefesini bırak bir an bekle sonra tekrar yavaş ve derinden nefes al.
Bu şekilde solunum ve gevşeme egzersizlerini öğrendikten sonra muntazam aralıklarla fırsat buldukça yapabilirsiniz. Biraz pratiğe ihtiyacınız olabilir ama faydalarını hemen görürsünüz. Vücudunuzu bir müddet sonra egzersiz yapmadan gevşetmeyi öğrenirsiniz. Vücudunuz gevşedikçe beyninizde gevşeyecektir.
Bazıları masaj, aroma terapi, refleksoloji, kranio sakral tedavi, yoga, tai-chi gibi tekniklerden çok fayda bulurlar. Kendinizin en çok neyin rahatlattığını bulun ve uygulayabilirsiniz.
Ses Terapisi
Tinnitusun ne kadar erken alışma sağlanırsa o kadar az rahatsız olunur. Bu işlemi yanınızdaki geri plan sesi arttırarak hızlandırabilirsiniz. Buna bazı odyologlar ses
tedavisi adını vermişlerdir. Bu arttırma işlemi tinnitus seviyenizle geri plan ses arası seviye farkını azaltır. Tinnitusunuzu dinlemeyi azaltır, bunun yarattığı gerilimi azaltır, alşmayı çabuklaştırır ve önceki bahsedilmiş kısır döngüyü kırar. Ses tedavisinin pek çok çeşidinde prensipler ve işlemler birbirine benzer.
Geri plan seslerin kaynakları
– Televizyon, radyo, teypden gelen hoş düşük seviyede sesler veya fanın sesi veya açık pencereden gelen sesler
– Ses çıkartan cihazlar. Yağmur, fırtına, dalga veya şş sesi veren beyaz gürültü üreten cihazlar
– Takılan gürültülü üreteçleri. İşitme cihazı gibi takılır ve şş sesi verir
– Çok hafif bir işitme azlığınız bile olsa işitme cihazı kullanmak uygundur
Dışardan verilecek sesin şiddeti için henüz kesin bir seviye tespit edilememiştir. Tinnitusdan hafif alçak yani tinnitusun duyulmasına engel olmayacak kadar yüksek olmamalı ama çok da alçak olmamalıdır. Buna rağmen verilen ses sizin için çok yüksekse tahammül edebileceğiniz en yüksek seviyeye ayarlayabilirsiniz. Eğer daha fazla gürültü ile tinnitusunuzu maskelemek isterseniz yapabilirsiniz.
İşin püf noktası sessizlik olmamasıdır. Beyin sessizlikte herhangi bir sesi daha duyulur duruma tinnitusun sesi de dahildir. Geri plan ses az olduğunda bunu arttırmalısınız.
Geri plan ses diğerlerini rahatsız ederse bir kaset çalar v.s. ve kulaklık kullanın. Pillerin sarj edilebilir olması ekonomik olması açısından iyidir.
Başa değil kulak kanalına takılan kulaklıklar sesi daha iyi iletir. Uykuda veya uyunkken yatakta yatarken de ses terapisine ihtiyacınız vardır. Çünkü yatakta iken gecenin sessizliğinde tinnitusunuzu dinlerseniz uykunuzu kaçar. Ya pencere açık uyumayı deneyin, ya saat tik taklarını dinleyin ya da yastık altı bir ses çıkaran aygıt kullanın. Bu şekilde başkalarını daha az rahatsız edersiniz.
Tatil ve Sağlık
Hobilerinizin ve aktivitelerinizin olması hayat kalitenizi arttırır. Tinnitusunuza bakışınızı iyileştirir ve hayattan aldığınız tadı arttırır. Hiçbir zaman geç kalınmış değildir eriskinler için olan eğitim broşürlerine bakınız.
Bazıları tinnituslarından pozitif dersler çıkarmışlar yeni ilgi alanları oluşturmuş veya geçmişteki ilgi alanlarına dönmüş hatta bazıları tinnitus destek grubuna dahil olmuşlardır.
Sizin genel sağlık şartlarınız nedir? İyi ve çeşitli bir diyet uyguluyor musunuz, iyi dinleniyor musunuz, egzersiz yapıyor musunuz, hoş sosyal aktiviteleriniz var mı? Tinnitusunuzu arttıran gıda, içecek, durumlar veya aktiviteler varsa ya alternatif bulun veya bırakın. Tinnitus eğer yeterli ayarlamalar yaparsanız hayatınızın akışını değiştirmez.
Hiperakuzi
Bu durum hafif yüksek sese dahi tahammülsüzlük demektir. Tinnituslu hastaların bir kısmında görülür; benzer bir beyin mekanizması ile olur. Aynı tinnitusdaki gibi ses terapisi kullanılarak iyileştirilebilir. Hiperakuzide ilave edilen sesin seviyesi kademeli olarak arttırılır. Bu işleme desensitizasyon denir.
Kulak Tıkaçları
Tinnituslu hastada sadece dış ortam gürültüsü çok yüksek olan yerlerde kulak tıkacı önerilir. Normalde kulak tıkaçları tinniusu daha yüksek algılamaya neden olur. Hiperakuzide de eğer çok yüksek sese maruz kalınmıyorsa kullanılmaz. Diğer taraftan tinnitus veya hiperakuziniz olsun olmasın çok yüksek sesli ortamlarda kulak tıkaçları kullanmanız zorunludur.
Geçici Sağırlık ve Geçici Tinnitus
Eğer bir süre için çok yüksek bir gürültülü ortamında bulunursanız akabinde işitmeniz de kütlük veya tinnitus veya her ikisi birden olur. Birkaç dakika veya saat sonra kaybolur. Bu sizin için bir uyarıdır. Eğer defalarca böyle bir gürültüde kalırsanız kulaklarınızda kalıcı bir harabiyet gelişebilir.